Hoa Kỳ cạnh tranh với các đồng minh và ngành công nghiệp để thắt chặt kiểm soát công nghệ của Trung Quốc

Chính quyền Biden đang nỗ lực vượt qua sự phản đối từ các quốc gia đồng minh và ngành công nghệ khi chuẩn bị mở rộng các hạn chế nhằm làm chậm khả năng sản xuất các chất bán dẫn tiên tiến nhất của Trung Quốc, vốn có thể được sử dụng để tăng cường năng lực quân sự của Bắc Kinh.

Theo những người đã xem hoặc được tóm tắt về bản dự thảo quy định, chính quyền đã soạn thảo các quy định mới nhằm hạn chế việc vận chuyển máy móc và phần mềm dùng để sản xuất chip từ một số quốc gia đến Trung Quốc nếu chúng được sản xuất bằng linh kiện hoặc công nghệ của Mỹ, cũng như một số loại chất bán dẫn.

Các quy định này nhằm mục đích ngăn chặn một số tuyến đường mới mà các nhà sản xuất chip Trung Quốc tìm ra để có được công nghệ, bất chấp các hạn chế quốc tế.

Hoa Kỳ đã thúc đẩy các đồng minh bao gồm Nhật Bản và Hà Lan thắt chặt các hạn chế của họ đối với các lô hàng công nghệ đến Trung Quốc, trong các chuyến thăm đến các quốc gia đó cũng như chuyến thăm cấp nhà nước của Nhật Bản tới Washington vào tháng 4. Các quốc gia đó là nơi có các công ty sản xuất máy móc chế tạo chip, bao gồm ASML Holding NV và Tokyo Electron Limited. Nhưng ngành công nghiệp tại Hoa Kỳ và các quốc gia khác đã lập luận rằng các quy tắc có thể gây tổn hại cho họ và vẫn chưa rõ khi nào hoặc liệu các chính phủ nước ngoài có ban hành các hạn chế hay không.

Trong khi đó, một số quy định mà Hoa Kỳ có kế hoạch áp dụng sẽ có những hạn chế đáng kể, những người này cho biết. Các quy định chặn các lô hàng thiết bị đến một số nhà máy bán dẫn ở Trung Quốc sẽ không áp dụng cho hơn 30 quốc gia đồng minh, bao gồm Hà Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Điều đó đã gây ra sự phản đối từ các công ty Hoa Kỳ, những người cho rằng sân chơi sẽ càng bất lợi hơn nữa nếu chính phủ Hoa Kỳ ngừng bán hàng cho họ nhưng không ngừng bán cho các đối thủ cạnh tranh.

Các quan chức Hoa Kỳ cho biết các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra và họ vẫn hy vọng thuyết phục Nhật Bản và các nước khác thắt chặt các hạn chế của họ. Nhưng một số nhà phân tích tỏ ra hoài nghi.

Emily Kilcrease, thành viên cấp cao tại Trung tâm An ninh Hoa Kỳ Mới, cho biết trong khi các đồng minh của Hoa Kỳ ngày càng cảnh giác với mối đe dọa từ Trung Quốc, họ vẫn thoải mái hơn với các quy tắc chỉ hạn chế công nghệ tiên tiến nhất.

Bà cho biết: “Việc kiểm soát càng rộng rãi thì càng gây tổn hại cho họ về mặt thương mại”.

Kilcrease cho biết các công ty Hoa Kỳ cũng “không hài lòng” về động thái hạn chế hoạt động của các công ty Mỹ nhưng không hạn chế đối thủ cạnh tranh của họ ở các nước đồng minh.

Gregory Allen, một nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết các quốc gia như Hàn Quốc hiện đang thực hiện những cập nhật đáng kể đối với các quy tắc kiểm soát xuất khẩu của họ, sau khi được Hoa Kỳ thúc giục làm như vậy.

“Tôi nghĩ họ đã đạt được nhiều tiến bộ”, ông nói. “Câu hỏi của tôi luôn là: Họ có đạt được tiến bộ đủ nhanh để đối phó với các biện pháp đối phó của Trung Quốc không?”

Người phát ngôn của Bộ Thương mại cho biết họ liên tục cập nhật các biện pháp kiểm soát xuất khẩu để bảo vệ an ninh quốc gia Hoa Kỳ và vẫn cam kết hợp tác chặt chẽ với các đồng minh.

Một đại diện của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Hoa Kỳ đã lạm dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và Trung Quốc hy vọng các nước khác sẽ chống lại sự ép buộc kinh tế của Hoa Kỳ.

Nhiều chính sách vẫn chưa rõ ràng và có thể thay đổi. Nhưng các quy tắc — có thể được ban hành sớm nhất là trong tháng này — rõ ràng là một nỗ lực nhằm củng cố các hạn chế trước đây nhằm hạn chế khả năng phát triển chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến nhất của Trung Quốc.

Hầu hết các loại chip tiên tiến đều được sử dụng trong các thiết bị tiêu dùng, nhưng một số cũng có thể được dùng để phát triển vũ khí, thực hiện các cuộc tấn công mạng và xây dựng hệ thống giám sát.

Chính phủ Hoa Kỳ đã chặn xuất khẩu công nghệ của Hoa Kỳ sang Trung Quốc, nhưng một phần quan trọng trong chiến lược của chính quyền Biden là khiến các quốc gia khác thông qua các quy định tương tự. Nếu họ không làm vậy, Trung Quốc vẫn có thể lấy được nhiều công nghệ của mình từ nơi khác, trong khi các công ty Hoa Kỳ sẽ đơn giản là mất doanh số. Nó cũng có thể khuyến khích các quốc gia không sử dụng các thành phần của Hoa Kỳ để họ không còn phải tuân theo các quy tắc của Hoa Kỳ nữa.

Các quan chức Hoa Kỳ đã cố gắng khiến Nhật Bản và Hà Lan nhắm mục tiêu vào các công ty cụ thể ở Trung Quốc bằng những hạn chế chặt chẽ hơn và thay đổi luật pháp để ngăn công dân của họ bảo dưỡng thiết bị trong các nhà máy sản xuất chip ở Trung Quốc.

Nỗ lực vận động các đồng minh ngăn chặn công nghệ chip đến Trung Quốc bắt đầu từ chính quyền Trump, khi Hà Lan đồng ý ngừng vận chuyển những cỗ máy tiên tiến nhất của ASML đến Trung Quốc.

Sau đó, hai năm trước, Hoa Kỳ đã cấm vận chuyển chip tiên tiến tới Trung Quốc trên toàn cầu cũng như cấm xuất khẩu máy móc sản xuất chip từ các công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ bao gồm Applied Materials Inc., Lam Research Corp. và KLA Corp.

Năm ngoái, Hà Lan và Nhật Bản đã đồng ý ban hành lệnh hạn chế vận chuyển một số máy móc tiên tiến nhất của họ sang Trung Quốc, và Hoa Kỳ cũng thắt chặt hơn nữa các quy định của riêng mình, bao gồm cả việc dừng thêm nhiều chuyến hàng từ ASML và Tokyo Electron.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp chip của Trung Quốc vẫn tiếp tục phát triển.

Năm ngoái, công ty viễn thông Trung Quốc Huawei đã tung ra một chiếc điện thoại có chip tiên tiến, một động thái được nhiều người coi là một thách thức.

Kể từ đó, chính quyền Biden đã nỗ lực đưa ra những quy định chặt chẽ hơn.

Một bản dự thảo sẽ đưa khoảng 120 công ty Trung Quốc vào cái gọi là danh sách thực thể, yêu cầu các công ty khác phải có giấy phép đặc biệt để vận chuyển sản phẩm từ Hoa Kỳ. Các danh sách sẽ tập trung vào các công ty sản xuất chip, máy móc sản xuất chip và các sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ họ.

Một số nhà máy sản xuất chip của Trung Quốc cũng sẽ phải tuân theo các hạn chế quốc tế về việc vận chuyển thiết bị được sản xuất bằng các bộ phận hoặc công nghệ của Hoa Kỳ từ một số quốc gia nhất định.

Danh sách dự thảo bao gồm một số nhà máy sản xuất chip của Trung Quốc bị cáo buộc hợp tác với Huawei, bao gồm SwaySure, Shenzhen Pensun Technology, Pengxinwei IC và Qingdao Si'En. Danh sách không bao gồm nhà sản xuất chip lớn của Trung Quốc CXMT, trước đây được đồn đoán là mục tiêu.

Các quy định khác sẽ hạn chế việc vận chuyển chip nhớ, vốn rất quan trọng để đào tạo các mô hình AI. Chính quyền đã xem xét ngưỡng thấp hơn đối với chip AI do Nvidia và các công ty khác sản xuất, nhưng không rõ liệu những công ty này có được đưa vào hay không.

Reuters và Bloomberg đã đưa tin chi tiết về các quy định này trước đó. KLA và Applied Materials từ chối bình luận, trong khi Lam không trả lời yêu cầu bình luận.

Chính sách sửa đổi sẽ khiến các công ty Hoa Kỳ khó tránh khỏi các hạn chế bằng cách vận chuyển đến Trung Quốc từ các công ty con ở các quốc gia bao gồm Israel, Malaysia và Singapore. Nhưng các chuyến hàng tăng vọt đến Trung Quốc từ một số quốc gia khác sẽ không bị ảnh hưởng.

Tháng trước, ASML cho biết doanh số bán hàng sang Trung Quốc chiếm gần một nửa doanh thu của công ty trong quý đầu tiên. Tokyo Electron cho biết tác động của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu “nhỏ hơn dự kiến” vì công ty đã tăng doanh số bán các thiết bị kém tinh vi hơn sang Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho biết các mạng lưới nhà phân phối và môi giới đã xuất hiện để chuyển giao công nghệ đến các nhà máy bán dẫn bị hạn chế của Trung Quốc.

Các công ty Hoa Kỳ cũng nghi ngờ rằng các kỹ thuật viên nước ngoài đang giúp Trung Quốc bảo trì máy móc của Hoa Kỳ trước đây đã bán cho các nhà máy Trung Quốc.

Những người hiểu rõ các cuộc thảo luận cho biết các đối tác nước ngoài có phần hoài nghi về các lập luận về an ninh quốc gia của Hoa Kỳ và lo ngại về sự trả đũa của Trung Quốc cũng như việc mất doanh số.

Các quan chức Nhật Bản không trả lời yêu cầu bình luận. Bộ Ngoại giao Hà Lan cho biết họ đang liên lạc chặt chẽ với các đối tác và mỗi quốc gia phải tự đưa ra đánh giá riêng về kiểm soát xuất khẩu.

Paul Triolo, đối tác tại Albright Stonebridge Group, gọi quy định này là “một nỗ lực nhằm tránh xung đột trực diện”.

“Không ai muốn chà đạp lên đồng minh”, ông nói. Tuy nhiên, thiệt hại từ việc kiểm soát xuất khẩu đối với ngành công nghiệp Hoa Kỳ là “đáng kể”, ông nói.

“Đã có rất nhiều sự thất vọng nhưng chính quyền hầu như đã bỏ qua”, ông nói.